بیماری آب سیاه یکی از بیماری های خطرناک چشمی است که می تواند موجب کوری شود. بیماری آب سیاه انواع مختلفی دارد که در این مقاله از کومولایف به آن پرداخته ایم. روش های پیشگیری از بیماری آب سیاه را در این مقاله بخوانید.
بیماری آب سیاه چیست ؟
آب سیاه یا گلوکوم، به گروهی از بیماری های چشمی اشاره دارد که به عصب بینایی آسیب می‌رساند. این عصب، اطلاعات بینایی را از چشم به مغز منتقل می‌کند.
علت اصلی آسیب در آب سیاه، افزایش فشار چشم است.
فشار چشم به مایعی بستگی دارد که در داخل چشم (هورمون زجاجیه) وجود دارد و به تغذیه و اکسیژن رسانی به قسمت‌های مختلف چشم کمک می‌کند. اگر فشار چشم بیش از حد بالا باشد، می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند و باعث از بین رفتن تدریجی بینایی، به خصوص بینایی جانبی (میدان بینایی) شود.
در مراحل پیشرفته، آب سیاه می‌تواند منجر به کوری کامل شود.
انواع آب سیاه
- آب سیاه زاویه باز اولیه: شایع‌ترین نوع آب سیاه است. در این نوع، زاویه بین قرنیه و عنبیه (محل تخلیه مایع چشم) به تدریج مسدود می‌شود و در نتیجه فشار چشم بالا می‌رود.
- آب سیاه زاویه بسته اولیه: ناگهانی رخ می‌دهد و می‌تواند باعث درد چشم، قرمزی چشم، سردرد و حالت تهوع شود. این نوع آب سیاه نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
- آب سیاه ثانویه: به دلیل سایر بیماری‌های چشمی مانند دیابت، فشار خون بالا یا آسیب به چشم ایجاد می‌شود.
- آب سیاه مادرزادی: نوعی نادر از آب سیاه است که در بدو تولد وجود دارد.
علائم آب سیاه
- در اکثر موارد، آب سیاه در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد.
- با پیشرفت بیماری، ممکن است فرد دچار موارد زیر شود:
- کاهش دید جانبی (میدان بینایی)
- مشکل در دیدن در شب
- هاله‌های نوری در اطراف نور
- درد چشم
- قرمزی چشم
- حالت تهوع و استفراغ (در آب سیاه زاویه بسته)
افراد در معرض خطر آب سیاه
- افراد بالای 40 سال
- افراد با سابقه خانوادگی آب سیاه
- نزدیک بین‌ها
- افراد با ضخامت کم قرنیه
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد مبتلا به فشار خون بالا
- افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
تشخیص آب سیاه
چشم پزشکتان سابقه‌ی کامل پزشکی شما را گرفته و چشمانتان را معاینه می‌کند. آزمایش‌های زیر هم ممکن است برای تشخیص لازم باشد:
- تست حدت بینایی: تست عادی چشم با استفاده از صفحه [چارت اسنلن]، که قدرت بینایی را در فواصل مختلف می‌سنجد.
- گشادی مردمک: با قطره‌های چشمی مردمک را گشاد می‌کنند و از نزدیک عصب بینایی و شبکیه چشم را معاینه می‌کنند.
- میدان دید: این تست دید طرفی یا جانبی فرد را اندازه می‌گیرد. از دست دادن دید جانبی می‌تواند نشانه‌ی آب سیاه باشد.
- فشارسنجی چشم: این آزمایش استاندارد فشار مایع داخل چشم را اندازه‌گیری می‌کند.
- تصویربرداری از عصب بینایی: از عصب بینایی عکس گرفته می‌شود تا میزان نواحی آسیب‌دیده مشخص شود.
- معاینه زاویه چشم: برای دیدن ناحیه‌ای به نام زاویه‌ی تخلیه مایع، یک عدسی روی چشم قرار داده می‌شود. از این نقطه مایعات از چشم خارج می‌شود. با این تست مشخص می‌شود که آیا مسیر تخلیه مایع باز، بسته یا آسیب‌دیده است.
- پاکی‌متری: ضخامت قرنیه را اندازه‌گیری می‌کند.
درمان آب سیاه
هدف از درمان آب سیاه، کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر به عصب بینایی است.
درمان آب سیاه به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. روش های درمانی شامل موارد زیر است:
- داروها: رایج ترین درمان آب سیاه استفاده از قطره چشم یا قرص برای کاهش فشار داخل چشم است. انواع مختلفی از داروها وجود دارد و چشم پزشک شما می تواند بهترین دارو را برای شما تجویز کند.
- لیزر درمانی: در لیزر درمانی از لیزر برای ایجاد یک سوراخ کوچک در مشیمیه، لایه ای از چشم که زلالیه را تولید می کند، استفاده می شود. این سوراخ به مایع اجازه می دهد تا از چشم خارج شود و فشار داخل چشم را کاهش دهد.
- جراحی: اگر داروها یا لیزر درمانی نتوانند فشار داخل چشم را به اندازه کافی کاهش دهند، ممکن است جراحی لازم باشد. انواع مختلفی از جراحی برای آب سیاه وجود دارد، از جمله جراحی ترابوکولوپلاستی و جراحی ایمپلنت لوله زهکشی.
پیشگیری از آب سیاه
هیچ راهی برای جلوگیری از آب سیاه وجود ندارد، اما می توانید کارهایی را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهید، از جمله:
- معاینات منظم چشم: اگر 40 سال یا بیشتر دارید، باید سالانه معاینات چشم را توسط چشم پزشک انجام دهید. اگر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب سیاه هستید، ممکن است لازم باشد معاینات چشم خود را بیشتر انجام دهید.
- کنترل فشار خون: اگر فشار خون بالا دارید، مهم است که آن را کنترل کنید.
- کنترل دیابت: اگر دیابت دارید، مهم است که آن را کنترل کنید.
- مصرف یک رژیم غذایی سالم: خوردن یک رژیم غذایی سالم که سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل باشد ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آب سیاه کمک کند.
- ورزش منظم: ورزش منظم ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آب سیاه کمک کند.
- کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن می تواند به کاهش خطر ابتلا به آب سیاه کمک کند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به آب سیاه را افزایش می دهد.
- کاهش مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می تواند خطر ابتلا به آب سیاه را افزایش دهد.
علت بوجود آمدن آب سیاه چشم چیست ؟
علل مختلفی برای افزایش فشار داخل چشم و ابتلا به آب سیاه وجود دارد، از جمله:
- انسداد زاویه چشم: در این حالت، ساختاری در چشم به نام زاویه که مسئول تخلیه زلالیه از چشم است، مسدود می‌شود. این انسداد می‌تواند به دلیل مادرزادی بودن، التهاب چشم یا آسیب دیدگی چشم ایجاد شود.
- عدم تولید کافی زلالیه: در برخی موارد، ممکن است چشم به اندازه کافی زلالیه تولید نکند. این امر می‌تواند به دلیل برخی بیماری‌ها مانند دیابت یا فشار خون بالا رخ دهد.
- مشکلات خروج زلالیه: حتی اگر چشم به اندازه کافی زلالیه تولید کند، ممکن است در تخلیه آن از چشم مشکل داشته باشد. این امر می‌تواند به دلیل برخی بیماری‌ها مانند گلوکوم مادرزادی یا تومور چشم رخ دهد.
تفاوت آب سیاه و آب مروارید چیست ؟
آب سیاه و آب مروارید دو بیماری شایع چشمی هستند که می توانند منجر به از دست دادن بینایی شوند، اما با علل، علائم و روش های درمانی متفاوتی مشخص می شوند.
در اینجا به طور خلاصه به تفاوت های کلیدی بین این دو بیماری می پردازیم:
علت:
- آب سیاه: ناشی از افزایش فشار داخل چشم است که به عصب بینایی آسیب می رساند. این امر می تواند به دلیل انسداد در تخلیه مایع چشم (زلالیه) یا عدم تولید کافی زلالیه باشد.
- آب مروارید: ناشی از کدورت عدسی چشم است که به مرور زمان شفافیت خود را از دست می دهد. این امر می تواند به دلیل افزایش سن، آسیب دیدگی چشم، برخی بیماری ها یا مصرف طولانی مدت داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها باشد.
علائم:
- آب سیاه: در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. با پیشرفت بیماری، ممکن است دچار تاری دید، تونل دید، درد چشم، حالت تهوع و استفراغ شوید.
- آب مروارید: در مراحل اولیه، ممکن است تاری دید خفیف، حساسیت به نور و مشکل در دید در شب را تجربه کنید. با پیشرفت بیماری، دید به طور قابل توجهی تار می شود و ممکن است رنگ ها به نظر خاکستری یا قهوه ای به نظر برسند.
درمان:
- آب سیاه: هدف از درمان، کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر به عصب بینایی است. درمان ها شامل قطره چشم، داروهای خوراکی، لیزر درمانی و جراحی می باشد.
- آب مروارید: تنها درمان موثر برای آب مروارید، جراحی برای برداشتن عدسی کدر شده و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی شفاف است.
نکات مهم:
- معاینات منظم چشم: برای تشخیص زودهنگام و درمان هر دوی این بیماری ها، معاینات منظم چشم، به خصوص برای افراد در معرض خطر، بسیار مهم است.
- پیشگیری: برای آب سیاه، هیچ راه قطعی برای پیشگیری وجود ندارد، اما کنترل عواملی مانند فشار خون و دیابت می تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. برای آب مروارید، اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، ترک سیگار و رژیم غذایی سالم می تواند به کاهش خطر ابتلا به آن کمک کند.
در صورت مشاهده هر یک از علائم این بیماری ها، فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند به حفظ بینایی شما کمک کند.
فرق گلوکوم زاویه باز و بسته چیست ؟
نحوه ایجاد:
- گلوکوم زاویه باز: رایج ترین نوع گلوکوم است. در این نوع، ساختاری در چشم به نام شبکه مشبکیه ترابکولار که مسئول تخلیه مایع چشم (زلالیه) است، به تدریج مسدود می شود. این انسداد باعث افزایش تدریجی فشار داخل چشم می شود.
- گلوکوم زاویه بسته: نوع کمتر شایع گلوکوم است. در این نوع، عنبیه، که بخش رنگی چشم است، ناگهان مسدود می شود و مانع از تخلیه زلالیه از چشم می شود. این انسداد ناگهانی منجر به افزایش سریع فشار داخل چشم می شود که می تواند یک اورژانس پزشکی باشد.
علائم:
- گلوکوم زاویه باز: در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. با پیشرفت بیماری، ممکن است دچار تاری دید، تونل دید، درد چشم، حالت تهوع و استفراغ شوید.
- گلوکوم زاویه بسته: درد شدید چشم، قرمزی چشم، حالت تهوع، استفراغ، تاری دید ناگهانی، دیدن هاله های نورانی در اطراف نور، و حساسیت به نور از علائم شایع این نوع گلوکوم هستند.
درمان:
- گلوکوم زاویه باز: هدف از درمان، کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر به عصب بینایی است. درمان ها شامل قطره چشم، داروهای خوراکی، لیزر درمانی و جراحی می باشد.
- گلوکوم زاویه بسته: درمان فوری برای کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از آسیب دائمی به عصب بینایی ضروری است. درمان معمولاً شامل داروهای خوراکی یا داخل وریدی برای کاهش فشار چشم و سپس لیزر درمانی یا جراحی برای ایجاد یک راه دائمی برای تخلیه مایع از چشم است.
نکات مهم:
- معاینات منظم چشم: برای تشخیص زودهنگام و درمان هر دوی این نوع گلوکوم، معاینات منظم چشم، به خصوص برای افراد در معرض خطر، بسیار مهم است.
- عوامل خطر: برخی از عوامل خطر ابتلا به گلوکوم زاویه باز عبارتند از سن (بالای 40 سال)، سابقه خانوادگی، فشار خون بالا، دیابت و نزدیک بینی. برخی از عوامل خطر ابتلا به گلوکوم زاویه بسته عبارتند از سن (بالای 60 سال)، زن بودن، داشتن سابقه حمله قبلی گلوکوم زاویه بسته، داشتن چشم های کوچک و نزدیک بینی.
