از عوارض خشکی چشم چه می دانید؟ برخی از افراد به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند تا چشم را مرطوب و راحت نگه دارند. این بیماری به عنوان خشکی چشم شناخته می شود که یکی از شایع ترین بیماری های چشمی است. با کومولایف همراه باشید تا با عوارض خشکی چشم آشنا شوید.
خشکی چشم چیست ؟
زمانی که چشم‌ها قادر به تولید مقدار کافی اشک نباشند، خشکی چشم رخ خواهد داد. در این عارضه، اشک چشم به سرعت تبخیر و خشک می‌شود. علت آن هم احتمالا به وجود التهاب در چشم و اطراف آن بستگی دارد.
خوشبختانه، راه‌های زیادی برای درمان خشکی چشم وجود دارد. پزشک با تجویز دارو و ارائه‌ی راه‌کارهایی به کم‌شدن و بهبود علایم این بیماری کمک خواهد کرد. با روش‌های خانگی هم می‌توانید با این عارضه کنار بیایید و آن را درمان کنید.
علائم خشکی چشم
علائم و نشانه‌هایی که معمولا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
- قرمزی چشم
- حساسیت به نور
- احساس سوزش
- مشکل در رانندگی در شب
- تاری دید یا خستگی چشم
- احساس وجود چیزی در چشم
- مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
- آبریزش چشم در پاسخ به خشکی زیاد
- مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم
علت خشکی چشم
از دلایل خشکی چشم باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- آلرژی و انواع حساسیت
- مشکلات غدد چشمی
- بیماری‌های پوستی اطراف چشم
- برخی بیماری‌ها مانند سندرم شوگرن
- استفاده طولانی از لنزهای تماسی
- قرارداشتن در معرض آب‌وهوای خشک
ارتباط روماتیسم با خشکی چشم و بروز خشکی چشم و تیروئید را هم نمی‌توان کتمان کرد. در برخی از مواقع، این بیماری‌ها با بروز عوارضی چون خشک‌شدن چشم‌ها همراه‌اند.
ریسک خطر خشکی چشم
عواملی که احتمال خشکی چشم را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
- سن بالای ۵۰ سال
- رژیم غذایی حاوی ویتامین A اندک
- استفاده از لنزهای تماسی یا داشتن سابقه جراحی انکساری
عوارض خشکی چشم
اگر این بیماری به سرعت درمان نشود ممکن است باعث بروز عوارض خشکی چشم در افراد شود. در قدم اول شما دچار عفونت چشم ها می شوید. در این مرحله اشک های چشم از سطح آن محافظت نکرده و امکان ابتلا به التهابات و عفونت ها بیشتر می شود.
در قدم بعدی به سطح چشم ها صدمه وارد می شود و اگر درمان به موقع صورت نگیرد این عارضه می تواند خشکی شدید، بروز التهابات، زخم های قرنیه، سایش سطح قرنیه، کاهش بینایی و … را برایتان به همراه داشته باشد.
از دیگر عوارضی که می توان در صورت بروز مشکل برای افراد به وجود بیاید کاهش کیفیت زندگی است. انجام فعالیت های روزمره، خواندن و نوشتن، انجام امور شخصی و … به مرور زمان با بروز این مشکل برای افراد زیاد خواهد شد. به همین دلیل است که باید خشکی چشم همان ابتدا درمان شود در غیر این صورت ممکن است به مراحل شدیدی رسیده و عوارض جبران ناپذیری را برایتان به بار آورد.
تشخیص خشکی چشم
متخصص چشم‌پزشک با بررسی سوابق سلامت و معاینه چشم، درباره خشکی آن به نتیجه‌گیری می‌رسد:
- بررسی سوابق پزشکی
- مرور علائم ظاهرشده در چشم
- پرسش درباره عوامل محیطی
پزشکان برای معاینه از موارد زیر هم کمک می‌گیرند:
- معاینه با لامپ شکاف؛ این آزمایش میزان اشک تولیدشده توسط چشم‌ها را بررسی می‌کند. پزشک نوری را به هریک از چشم‌ها می‌تاباند و از میکروسکوپ برای بررسی چشم‌ها و پلک‌ها استفاده می‌کند.
- تست شیرمر(Schirmer)؛ این هم روش دیگری برای بررسی تولید اشک است. متخصص تکه کاغذ کوچکی را در امتداد لبه پلک قرار می‌دهد و آن را برای چند دقیقه در آنجا می‌گذارد. چشم در پاسخ اشک تولید می‌کند، و سپس مقدار اشک‌ها ارزیابی می‌شوند.
- تست زمان شکست اشک (TBUT)؛ این تست سرعت تبخیر اشک‌ها را بررسی می‌کند. پزشک رنگی را در چشم قرار می‌دهد و از میکروسکوپ استفاده می‌کند تا ببیند تا چه مدت لایه اشکی در چشم ثابت می‌ماند (شکسته نمی‌شود).
درمان خشکی چشم
داروها و روش‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارند. بعضی اوقات، مشکلی نهفته یا عاملی خارجی باعث خشکی چشم می‌شود. بنابراین، مشورت با پزشک به شما کمک می‌کند تا دلیل بروز این عارضه را دریابید.
داروی خشکی چشم بدون نسخه
استفاده از اشک مصنوعی راحت‌ترین راه درمان خشکی چشم است. قطره‌های چشمی با وجود مواد نگهدارنده تا مدت‌های زیادی قابل استفاده هستند.
برخی از آنها هم یکبار مصرف‌اند و بعد از بازشدن نمی‌توانید از آنها در طولانی‌مدت و چندبار استفاده کنید. قطره‌های اشک مصنوعی به آسانی محیط چشم را مرطوب می‌کنند.
از پمادهای مخصوص چشم هم برای درمان استفاده خواهد شد. ولی این روش باعث تاری دید می‌شود. پمادهای چشم بهتر از قطره‌های چشمی، چشم را مرطوب نگه می‌دارند اما چون دید را تار می‌کنند، توصیه می‌شود که قبل از رفتن به تختخواب استفاده شوند.
دارو برای خشکی چشم با نسخه
پزشک برای درمان خشکی چشم مزمن، احتمالا دارو تجویز خواهد کرد. این داروها به صورت خوراکی یا به شکل قطره چشم هستند. بیشتر آنها در کم‌کردن التهاب پلک‌ها موثرند.
التهاب پلک مانع از ترشح روغن از غدد چربی چشم به داخل اشک است. در نبود چربی، اشک چشم به سرعت تبخیر می‌شود. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به تحریک غدد چربی اطراف چشم می‌شوند و در نهایت به روغنی‌شدن اشک چشم کمک می‌کنند.
اگر پزشک مطمئن باشد که دلیل اصلی خشکی چشم فرد، التهاب پلک‌ها است، اقدام به تجویز آنتی‌بیوتیک‌های ضدالتهابی خواهد کرد. قطره‌های چشمی که با تجویز پزشک، امکان دسترسی به آنها وجود دارد از نوع ضد التهابی هستند. از انواعشان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
| سیکلوسپورین (cyclosporine) | برای سرکوب سیستم ایمنی در بیماری‌های خود ایمنی از آن استفاده می‌شود. این دارو برای درمان افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی (rheumatoid arthritis) و پسوریازیس یا صدفک (psoriasis) کاربرد دارد. |
| لیفیت گرست (Lifitegrast) | این مورد هم از جمله دیگر داروهای تجویزی برای درمان خشکی چشم مزمن است. |
| لاکریست (Lacrisert) | اگر قطره‌های چشمی معمول در درمان خشکی چشم عملکرد چندانی از خود نشان ندهند، از لاکریست استفاده می‌شود. لاکریست در واقع قرص کوچکی به اندازه‌ی یک دانه برنج است که به مانند لنز در زیر پلک پایین قرار داده می‌شود. در طول روز داروی موجود در این قرص، خارج شده و محیط چشم را مرطوب نگه می‌دارد. |
دیگر روش های درمان خشکی چشم
در صورتی که روش‌های ذکر شده فوق موثر نباشند از این روش‌ها استفاده می‌شود:
- بستن مجرای اشکی
- لنزهای تماسی چشمی مخصوص
- تمیزکردن غدد چربی مسدودشده
بستن مجرای اشکی
اگر روش‌های معمول و سنتی درمان خشکی چشم جواب ندهند، پزشک روش مسدود کردن مجاری اشکی را پیشنهاد خواهد داد. بخشی از مجاری اشکی یا تمام آن به‌صورت کامل بسته خواهند شد.
در این روش، اشک که راهی برای خروج از چشم ندارد، مدت زیادتری در چشم باقی خواهد ماند. برای این منظور از پلاک‌های خاصی از جنس سیلیکون استفاده می‌شود که به راحتی قابل جداشدن هستند.
لنزهای تماسی چشمی مخصوص
لنزهای چشمی مخصوص یا لنزهای اسکلرال (scleral) سطح چشم را پوشانده و اجازه نمی‌دهند که رطوبت خود را از دست بدهد. اگر خشکی چشم مزمن ناشی از خشک‌شدن سریع اشک چشم باشد، این روش بسیار موثر خواهد بود.
تمیز کردن غدد چربی مسدود شده
پزشک غدد چربی مسدودشده را تمیز می‌کند. در این روش که ۱۲ دقیقه طول می‌کشد، چیزی شبیه به یک لنز بزرگ روی چشم و پشت پلک‌ها قرار می‌گیرد. سپس صفحه محافظ دیگری هم در خارج پلک فرد قرار می‌گیرد.
درمان‌های طبیعی برای درمان خشکی چشم
این درمان‌ها روش‌هایی موثر برای درمان خشکی چشم مزمن هستند:
| استفاده از یک حوله یا پارچه‌ی مرطوب و گرم | نگاه داشتن یک حوله یا پارچه مرطوب و گرم به کاهش علایم بیماری کمک بسیار زیادی می‌کند. |
| ماساژدادن پلک‌ها با یک صابون ملایم یا شامپو بچه | چشمان خود را بسته و با نوک انگشتان خود صابون را روی پلک‌ها بمالید و به آرامی ماساژ بدهید. |
| مصرف مکمل امگا ۳ | اضافه‌کردن مواد غذایی یا مکمل‌های سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ برای کاهش التهاب، به عنوان یکی از علایم بیماری بسیار موثر هستند. مصرف مکمل‌هایی مانند روغن ماهی هم بسیار کارآمد است. ماهی سالمون، ماهی ساردین و تخم کتان را در هم برنامه‌ی غذایی خود وارد کنید. |
| استفاده از قطره چشمی روغن کرچک | روغن کرچک به کاهش سرعت تبخیر اشک چشم کمک می‌کند. در حال حاضر، قطره‌های چشمی حاوی روغن کرچک به راحتی در دسترس هستند. |
روش های پیشگیری از خشکی چشم
اگر مراقبت از چشم هایتان برای شما امری مهم بشمار می آید باید برای سلامت خود قدم موثری بردارید. با رعایت مراقبت های ضروری می توانید مانع از بروز این مشکل شده و از عوارض خشکی چشم دور بمانید. این راهکارها عبارتند از:
- مراقبت کنید هوا به شما چشم شما وزیده نشود. در برابر وزش مستقیم باد طبیعی و مصنوعی قرار نگیرید.
- اگر در زمستان به سر می برید از دستگاه هایی که رطوبت را به هوا اضافه می کند استفاده کنید.
- در معرض هوای خشک، غبار آلوده و … از عینک محافظ استفاده کنید.
- اگر کارهای سنگینی انجام می دهید که به بینایی شما فشار وارد می کند حتما چند دقیقه میان کار استراحت کنید.
- بهتر است از اشک مصنوعی استفاده کنید تا محیط داخل چشمتان مرطوب باقی بماند.
- از قرار گرفتن در برابر دود مستقیم سیگار و … جلوگیری کنید. خشکی چشم را به مرور افزایش می دهد.
- برای کنترل التهابات چشم خود پلک های خود را به درستی شستشو دهید.
- اگر سن شما از 50 سال گذر کرده هر چند ماه یکبار تحت معاینه قرار بگیرید تا مانع از بروز عوارض خشکی چشم برای خود بشوید.
- داشتن یک رژیم غذایی سالم که حاوی اسید های چرب امگا 3، روغن های گیاهی، گردو، ویتامین آ و … است می تواند در سلامت چشم های شما موثر واقع شود.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر خشکی چشم قرار دارند ؟
هر فردی ممکن است به خشکی چشم مبتلا شود، اما موارد زیر احتمال ابتلا به خشکی چشم را افزایش می‌دهد:
- سن 50 سال یا بیشتر
- جنسیت: خشکی چشم در زنها شایع‌تر است
- استفاده از لنزهای تماسی
- کمبود ویتامین A (موجود در غذاهایی مانند هویج، کلم بروکلی و جگر) یا اسیدهای چرب امگا 3 (موجود در ماهی، گردو و روغن‌های گیاهی)
چرا ماسک باعث خشکی چشم می شود ؟
ماسک صورت به‌طور قابل‌توجهی باعث کاهش انتشار هوا از دهان و بینی می‌شود. بااین‌حال، هوای بازدم باید پراکنده شود. هنگامی‌که ماسک در برابر صورت قرار می‌گیرد مسیر احتمالی به سمت بالاست. این جریان هوا بر روی سطح چشم شرایطی ایجاد می‌کند که تبخیر غشای اشک را تسریع می‌کند، مانند نسیمی ثابت که بر روی پوست مرطوب می‌وزد. افرادی که عینک می‌زنند به‌خوبی از این موضوع آگاه هستند که مه گرفتگی آزاردهنده‌ای اغلب هنگام تنفس زیر ماسک ایجاد می‌شود. هنگامی‌که ماسک‌ها به مدت طولانی استفاده شوند، این تبخیر مکرر ممکن است منجر به ایجاد سطوح خشکی در چشم شود.
- به خاطر خشکی چشم از زدن ماسک صرف نظر نکنید.
- مانند هرگونه نگرانی جدید مرتبط با چشم، ابتدا با یک پزشک مراقبت از چشم مشورت کنید و سایر توصیه‌ها را نپذیرید.
- اطمینان حاصل کنید که از ماسک به‌طور مناسب استفاده می‌کنید، به‌خصوص هنگام استفاده از عینک طبی و عینک آفتابی. ماسک را به‌طور مناسب تنظیم کنید تا لبه بالایی آن تداخل در پلک زدن ایجاد نکند.
- قطره‌های روان کننده مانند قطره نفازولین چشمی، ممکن است به راحتی به رفع این عارضه کمک کنند. در این خصوص با چشم پزشک مشورت کنید.
